در این جلسه (دوم) لازم است که ما یک تعریفی از مدیریت داشته باشیم؛ تعریفی که من از مدیریت دارم و در طی سال‌ها تجربیات و تحصیلات آکادمیک به همراه مطالعات به آن رسیدم بصورت خلاصه (در حوزه کسب و کار) این است که: “مدیریت یعنی ثروت‌آفرینی به وسیله مدیریت حرفه‌ای در راستای چشم‌انداز، ارزش و مأموریت‌ها از طریق برنامه‌ریزی، اجرا و کنترل.”

اکنون باید مسیر را تعریف کنیم؛ مسیر (در لغت) یعنی طریق، یعنی یک راهی که هموار و آماده می‌شود برای اینکه ما بتوانیم از آن گذر کنیم. اما در اینجا وقتی از مسیر صحبت می‌کنیم (شبیه خیلی از فعالیت‌ها و کسب‌وکارها) راهی که در آن می‌خواهیم وارد بشویم، در ابتدا ساخته نشده و باید ساخته شود.  هر کسی مسیر خودش را می‌سازد. مثل جاده نیست که از قبل ساخته شده باشد و ما فقط سوار یک ماشین شویم و در آن تردد کنیم. هر کسی باید مسیر حرفه‌ای (یا به تعبیر امروز: شغلی) خودش را بسازد. احتمال دارد در اوایل وقتی‌که ما می‌خواهیم این راه را بسازیم، حس روشنی نداشته باشیم و به تدریج این راه برای ما روشن می‌شود.

اساساً ما در حین حرکت می‌توانیم یاد بگیریم. ما در مدارس و در دانشگاه‌ها، آموزش می‌بینیم (یک سری از مطالعات به آموزش ما کمک می‌کند) ولی یادگیری در طول مسیر اتفاق می‌افتد. این ساختن و این یادگیری برای همیشه ادامه دارد و تمام شدنی نیست. اینطور نیست که اگر وارد یک حرفه‌ای شدیم، فکر کنیم که مسیر حرفه‌ای‌مان طی شده و دیگر به این مسیر نیازی نداریم. خیر، این مسیر دائماً در حال تغییر است و احتمال دارد که خود ما هم تغییرات زیادی در آن بدهیم.

حالا ما چرا وارد یک مسیر می‌شویم؟ وقتیکه بخواهیم به یک مقصودی/هدفی برسیم. اگر ما وارد مسیر و راهی بشویم که ما را به مقصود و هدفی نرساند، طبیعی است که این یک کار بیهوده‌ای است. این نکته خیلی مسئله مهمی است که ان‌شاءالله در جلسات بعد درخصوص آن بیشتر صحبت می‌کنم.

 حالا در مورد یک سری مفاهیم و چهار واژه «کار»، «تخصص»، «شغل» و «حرفه» -که هر کدام با دیگری متفاوت است- باید یک توضیح مختصری داشته باشیم. ممکن است ما از کسی سوال کنیم که: “شغل‌تان چیست؟” از شخص دیگری درخصوص کارش می‌پرسیم. یا اینکه دانستن تخصص عده‌ای برایمان مهم باشد. از بعضی‌ها هم می‌خواهیم که راجع به حرفه‌شان بگویند.

من در بررسی‌ها و مطالعات، بصورت خیلی خلاصه در ارتباط با این چهار واژه به این تعاریف رسیدم (البته می‌تواند تعاریف دیگری هم وجود داشته باشد):

 شغل (job): به مجموعه‌ای از وظایف و مسئولیت‌ها می‌گویند.

 تخصص (Specialty): مجموعه‌ای از مهارت‌ها و دانش‌هاست.

 کار (Work): شامل مجموعه‌ای از اقدامات و فعالیت‌ها می‌شود.

حرفه (Career): عبارت است از مجموعه‌ای از مشاغل، تجارب، یادگیری، استعداد، قابلیت؛ بصورت خلاصه در حرفه همه موارد شغل، تخصص و کار وجود دارد.

من اعتقاد دارم “مدیریت یک حرفه است“. منظورم این نیست که شغل، کار یا تخصص محسوب نمی‌شود! احتمال دارد یک نفر شاغل باشد اما آن شغل برایش تبدیل به حرفه نشده باشد. البته حتماً نباید همه مشاغل تبدیل به حرفه بشوند، اما اگر این اتفاق بیافتد طبیعتاً بهتر است.

 هر چقدر سطوح تصمیم‌گیری و شعاع تأثیرگذاری تصمیمات ما وسیع‌تر باشد، ما باید حرفه‌ای‌تر عمل کنیم. نمی‌خواهم از اصطلاح بالا/پایین یا رأس/پایین هرم استفاده کنم، چون اینها را یک مفهوم نادرست می‌دانم که متأسفانه در سازمان‌ها هم وجود دارند و جز اینکه انسان‌ها را محدود و سازمان‌ (کسب و کار) ها را دچار آسیب‌های جدی بکنند و یک توهمات نادرستی در بعضی انسان‌ها بوجود بیاورند، هیچ فایده دیگری ندارند.

به عبارت دیگر نباید به یک نفری که یک کاری دارد و آن کار برای او تبدیل به حرفه نشده است، یک مسئولیت با وسعت خیلی زیاد داده شود. مثلا پزشکی یک تخصص و درعین حال یک حرفه هم هست. اما می‌دانیم که همه پزشکان در زمره خواص نیستند؛ یک عده قلیلی جزء خواص می‌شوند و بقیه جزء عوام. هیچ اشکالی هم ندارد که کسی در دسته عوام قرار بگیرد، اما مشکل از آنجایی شروع می‌شود که یک عوامی بخواهد در جای یک خواص قرار بگیرد!

پس ما باید بدانیم وقتی راجع به «حرفه» صحبت می‌کنیم، درواقع همه آن موارد را شامل می‌شود. باید به حرفه همانند یک مسیر نگاه کنیم. در این مسیر، یادگیری -که با آموزش متفاوت است- یک امر مستمر و همیشگی است؛ آموزش در فضای نسبتاً استاتیک اتفاق می‌افتد و یادگیری در یک فضای داینامیک.

حرفه یک مفهومی است که از اشتراک استعدادها و علاقه‌مندی فرد تشکیل می‌شود.