چارچوب محوری جلسه

جلسه بیستم به سومین مؤلفه‌ی کلیدی در مدیریت مسیر حرفه‌ای یعنی مهارت‌ها اختصاص دارد.
پس از بررسی «علایق» و «ارزش‌ها» در جلسات پیشین، دکتر پورمند در این جلسه تأکید دارد که مهارت‌ها حاصل تجربه، آموزش و یادگیری مستمر هستند و پایه‌ی توانایی‌های حرفه‌ای را شکل می‌دهند.
هدف جلسه، معرفی انواع مهارت‌ها و تبیین گستره‌ی آن‌ها از مهارت‌های فیزیکی تا ذهنی و اجتماعی است.

مفاهیم کلیدی جلسه

الف) تعریف مهارت

• مهارت صرفاً انجام یک کار خاص نیست، بلکه مجموعه‌ای از توانایی‌های آموخته‌شده و تمرین‌شده است که در طول تجربه و آموزش شکل می‌گیرد.
• مثال‌ها تنها برای درک مفهوم به‌کار می‌روند؛ خود مهارت مفهومی کلی و قابل‌توسعه است.

ب) دسته‌بندی مهارت‌ها

1. مهارت‌های فیزیکی و حرکتی
   • استفاده از دست‌ها: مونتاژ، کار با ماشین‌آلات، تعمیرات.
   • استفاده از بدن: هماهنگی عضلانی، فعالیت‌های ورزشی و فیزیکی.
2. مهارت‌های ارتباطی و زبانی
   • استفاده از کلمات: خواندن، نوشتن، صحبت‌کردن، تدریس.
   • استفاده از حواس پنج‌گانه: مشاهده، بازرسی و تشخیص.
3. مهارت‌های عددی و تحلیلی
   • کار با اعداد: محاسبه، ثبت سوابق، حسابداری.
   • تفکر منطقی یا تخیلی: تحقیق، تجزیه‌وتحلیل، اولویت‌بندی و تصمیم‌گیری.
4. مهارت‌های شناختی و خلاق
   • ابتکار و خلاقیت: تصویرسازی، اختراع، طراحی مهندسی.
   • بصیرت و فراست: پیش‌بینی موقعیت‌ها، درک شرایط آینده، اقدام سنجیده.
5. مهارت‌های اجتماعی و عاطفی
   • حساسیت به احساس دیگران، انتقال گرمی و انرژی، انگیزه‌بخشی، منتورینگ.
6. مهارت‌های هنری و زیباشناختی
   • توانایی در حوزه‌هایی مانند موسیقی، نقاشی، طراحی لباس و آشپزی.
7. مهارت‌های رهبری و سازمانی
   • آغاز پروژه‌های جدید، تصمیم‌گیری، هدایت تیم، سازماندهی و ریسک‌پذیری.
8. مهارت‌های پیروی و اجرای ساختارمند
   • پیگیری برنامه‌ها، اجرای دستورالعمل‌ها، توجه به جزئیات، ثبت و بازیابی اطلاعات.

نکات تحلیلی مهم

1. رابطه‌ی سه‌گانه‌ی علایق، ارزش‌ها و مهارت‌ها: مهارت‌ها زمانی معنا می‌یابند که با علایق فردی و ارزش‌های شخصی هم‌راستا باشند.
2. تنوع در مهارت‌ها و تکمیل‌کنندگی آن‌ها: هیچ فردی همه‌ی مهارت‌ها را ندارد؛ تیم‌های موفق ترکیبی از مهارت‌های مکمل هستند.
3. نقش مهارت در کارآفرینی: دکتر پورمند تأکید دارد که کارآفرینی و خلق ارزش‌های جدید نیازمند مهارت‌های رهبری، تصمیم‌گیری و خلاقیت است.
4. تفاوت بین مهارت و استعداد: مهارت‌ها اکتسابی‌اند و از طریق تمرین، آموزش و تجربه رشد می‌کنند؛ برخلاف استعداد که ذاتی است.
5. روند تکاملی آموزش مهارت‌ها: یادگیری مهارت‌ها فرایندی تدریجی است که از مشاهده و تقلید آغاز شده و به تسلط و خلاقیت منتهی می‌شود.

توصیه‌های عملی برای مدیران و کارکنان

• مدیران:
  • مهارت‌های کلیدی اعضای تیم را شناسایی و بر اساس آن وظایف را تقسیم کنند.
  • فرصت آموزش و تجربه برای رشد مهارت‌های جدید فراهم سازند.
• کارکنان:
  • فهرستی از مهارت‌های خود را تهیه کنند و ببینند کدام‌یک در مسیر شغلی آینده‌شان نقش کلیدی دارد.
  • روی مهارت‌هایی تمرکز کنند که با علایق و ارزش‌هایشان همسو است.
• سازمان‌ها:
  • مسیرهای آموزشی و کارگاه‌های مهارتی طراحی کنند تا سطح مهارت جمعی افزایش یابد.
  • برای پست‌های مدیریتی و نوآورانه، بر مهارت‌های خلاقیت، رهبری و تصمیم‌گیری تأکید کنند.

جمع‌بندی

جلسه بیستم با تدریس دکتر پورمند بر اهمیت شناخت و توسعه‌ی مهارت‌ها تأکید دارد.
مهارت‌ها ستون سوم مسیر حرفه‌ای هستند که در کنار علایق و ارزش‌ها، هویت حرفه‌ای فرد را شکل می‌دهند.
دکتر پورمند تأکید می‌کند که هیچ فردی جامع همه‌ی مهارت‌ها نیست و موفقیت در گرو شناخت توانایی‌ها و همکاری با دیگران است.
این جلسه مقدمه‌ای برای جلسات آینده است که به بررسی کاربرد مهارت‌ها در انتخاب مشاغل و نقش آن‌ها در توسعه‌ی مسیر حرفه‌ای خواهد پرداخت.