ما بعد از P (تدارکات) به بخش C (اجرا) رسیدیم. در همین‌جا لازم است عرض کنم که انشاءالله بعد از این مراحل، فاینانس و مالی را هم خواهم گفت و سپس سعی می‌کنم موارد موردی (یا کیس‌هایی) که وجود داشته را یک به یک به اشتراک بگذارم.

بخش C (همان‌طور که همه دوستان اطلاع دارند) از سیویل، نصب، اجرا و بعد راه‌اندازی و چه‌بسا که تا مدتی بهره‌برداری تشکیل می‌شود.
در بخش سیویل -که شامل مطالعات و عملیات ژئوتکنیک است- باید دقت خیلی خوبی (مثل همه بخش‌ها) صورت بگیرد. چرا؟ چون در اینجا بحث لولینگ (Leveling) یا سطح‌بندی، خاکبرداری و خاکریزی را داریم و بعدش بتن مگر، بتن‌های اصلی و اسکلت. این مراحلِ بخش سیویل، هم برای خطوط اصلی یک پروژه است، هم خطوط فرعی، هم زیربناها، هم محوطه‌سازی و … بدیهی است که اولویت اصلی باید برای خطوط اصلی پروژه یا آن کارخانه باشد. چون در تأمین مالی پروژه کمک می‌کند؛ یعنی کمک می‌کند که ما با یک درصد پیشرفت قابل قبولی زودتر بتوانیم به بهره‌برداری برسیم.

مطالعات ژئوتکنیک -که مرحله اول از جهت نرم‌افزاری، سخت‌افزاری است- و حفاری‌های ژئوتکنیک نیز باید با دقت بالا و دستگاه‌های حفاری خیلی خوب صورت بگیرند؛ چراکه نقشه سایت و پلن کلی پروژه، بستگی زیادی به این مطالعات دارد. بعد از آن، نمونه‌برداری‌ها، دقت آزمایشگاه و آزمایشاتی که انجام می‌شود خیلی مهم هستند.

موضوعی که در بخش مطالعات اولیه کمتر به آن پرداخته می‌شود: مطالعات زمین‌شناسی عمومی، زمین‌شناسی ساختمانی و لرزه‌نگاری هستند. البته جهت وزش باد و سیلاب‌ها را بعضاً مورد بررسی قرار می‌دهند، ولی من فکر می‌کنم زمین‌شناسی عمومی و زمین‌شناسی ساختمانی هم در این مطالعات خیلی می‌تواند مؤثر باشد.

در این بخش هم (مثل سایر بخش‌ها) ما به لحاظ فرهنگی، نسبت به همه موضوعات یک ساده‌انگاری داریم؛ می‌گوییم که “کاری ندارد” [خیلی راحت است] و در این حالت [اتفاقی که می‌افتد این است که] دقت‌هایمان را نمی‌توانیم بالا ببریم. چه بسا اگر یک یا چند زمین را بعنوان محل پروژه در نظر داریم، ما باید این مطالعات را حتی قبل از قطعی‌کردن محل انجام دهیم که هرچند ممکن است یک مقداری هزینه‌ها را بالا ببرد، اما در آینده با اطمینان بهتری می‌شود کار کرد.

به هر حال، انتخاب محل باید به گونه‌ای انجام شود که تا حد ممکن میزان خاکبرداری و خاکریزی کمتر باشد. به عنوان مثال در یک پروژه‌ای -که البته مجبور بودیم در آن مکان این پروژه را انجام دهیم- تا ۱۰ میلیون مترمکعب عملیات خاکبرداری و خاکریزی انجام شد. البته بعضی جاها مثلاً با ۲۰۰ هزار مترمکعب انجام می‌شود و بعضی جاها با ۵۰۰ هزار مترمکعب که بستگی دارد به توپوگرافی آن زمینی که ما می‌خواهیم این کار را انجام دهیم. در یک پروژه‌ دیگر -که بعدها در مورد‌های اجرایی آنرا باز خواهم کرد- ما مجبور شدیم که آن پلنت را (برای اینکه خاکبرداری کمتری بکنیم) در سه ارتفاع مورد بررسی قرار دهیم.

موضوع بعدی، مصالحی است که به دست می‌آید و مساله دمپ آن‌هاست. این دمپ ها هم در پروژه‌ها و مخصوصاً در باطله‌برداری اولیه (اُوِر-بِردِن) معادن، کار مهندسی فوق‌العاده بالایی می‌خواهد؛ چون محل دمپ آنها­ و همچنین بعد از آن باطله‌برداری حین استخراج و بعد از اینکه مدت عمر معدن تمام می‌شود، باید مشخص شود که ما با این باطله‌ها می‌خواهیم چه کار کنیم؟

در پروژه‌های صنعتی، فرض بفرمایید که [حجم کار] حدود ده میلیون مترمکعب بوده، اما در یک پروژه معدنی مورد داشتیم که بالغ بر ۱۰۰ میلیون تن باطله برداشت شده! خب، این باطله کجا باید دمپ شود؟ با چه شیبی؟ بعدش می‌خواهیم چه کار کنیم؟ نکند که بعداً در همان زمینی که [برای این منظور] انتخاب می‌شود، به کانسار و به مواد معدنی برسیم؟!

مخصوصاً در ارتباط با معادن دیده شده که بعضاً کارخانه گندله‌سازی (یا هر کارخانه‌ای) را درست جایی احداث کردند که زیرش ماده معدنی وجود دارد! این‌ها برای آن مواردی است که نزدیک معادن هستند. پس ما باید دقت کنیم که باطله این‌ها را با یک فاصله منطقی‌تری دمپ کنیم؛ مثلاً در یک پروژه‌ای، وقتیکه می‌خواست زمین انتخاب شود (بر اساس تجربه‌ای که من داشتم) گفتم بروید زمین را در حدود پنج کیلومتر بعد از محدوده معدن بگیرید.

درخصوص انتخاب پیمانکار عملیات خاکی، دانش فنی‌، تجارب و ماشین‌آلات‌اش باید متناسب با احجامی باشد که می‌خواهد این کار را در مدت زمان مشخصی انجام دهد. عموماً شاید این دقت لازم صورت نمی‌گیرد. برای پیمانکاری که انتخاب می‌شود (یا حتی خود پیمانکار)، نمی‌توانند برآورد درستی انجام دهند که برای اینکه حجم مشخصی (مثلاً دو میلیون مترمکعب) را بتواند در مدت زمان مشخصی بردارد، به چه ماشین‌آلاتی نیاز دارد؟ کار را شروع می‌کنند و در حین عمل [متوجه می‌شوند] که مثلاً تعداد ماشین‌آلات، نوع آنها یا سایر شرایطی را که باید داشته باشد، به اندازه کافی ندارد!

شاید در این بخش توضیحات کافی باشد. انشاءالله در جلسه بعد، در ارتباط با سایر موضوعات مربوط به سیویل صحبت خواهم کرد.