امروز جلسه چهارم دوره تجربه محور مدیریت پروژه هست، ما در جلسه قبل تعریفی داشتیم و در ابتدای تعریف در ارتباط با ثروت آفرینی و مدیریت حرفه ای صحبت کردیم .در جلسه قبل در خصوص مفاهیم خیلی خلاصه” ثروت آفرینی” صحبت کردیم در این جلسه انشالله مختصری در خصوص “مدیریت حرفه ای” توضیح می دهیم.
خب من قبل از این که بخوام بگم که مدیریت ،حرفه ای هست و مدیریت حرفه ای چه مولفه هایی دارد، یک جدولی را که الان نمیخوام خیلی جزئی واردش بشم ، ذکر کنم که بین حرفه، شغل، تخصص و کار، تفاوت وجود دارد ،در حالی که ما وقتی که با هم دیگر صحبت میکنیم ، مخصوصا در عموم سازمان ها، میگن آقا شغلت چیه؟ یا تخصصت چیه؟ کارت چیه؟ هیچ وقت نمی گویند حرفه ات چی هست ؟ کم می بینیم بپرسند حرفه ات چی هست؟

اگر بخواهیم حرفه را تعریف کنیم : حرفه ، مجموعه های از مشاغل ،تخصص ها و کارهاست یعنی همه آنها رو در دل خودش دارد.

اما شغل مجموعه ای از وظایفه، مجموعی از مسئولیت ها هست .

تخصص مجموعه ای از مهارت ها هست و کار هم مجموعه از اقدامات و فعالیت ها هست .

خب پس با این نگاه من فکر میکنم که مدیریت یه حرفه است یعنی مدیریت اساسا مخصوصاً بر یک سازمان بر یک مجموعه یک حق و امتیاز نیست، اما ما احتمالا مدیریت را یه حق و یک امتیاز میدونیم و این طور تصور میشه که مخصوصا در سازمان ها کسانی مدیر هستند که عنوان مدیریت دارند ، بقیه که مدیر نیستند. این تصور اشتباهیه!
خب حالا در یک کسب و کار خصوصی در یک سازمان ، مخصوصا در سازمان های خصوصی دولتی ،وقتی که میگن مدیر، مدیر تصورش این هست که اون دیگر نباید کارشناس باشه. در حالی که من فکر میکنم که ما وقتی در خصوص مدیریت حرفه ای صحبت میکنیم ،کسی که مدیر حرفه ای هست، هم کارشناس خوبیه ،هم مدیر خوبیه، هم رهبر خوبیه! منتها باز تاکید میکنم وسعت و دامنه هر کدوم از این ها با هم دیگه متفاوته و از طرفی مدیریت حرفه ای صاحب کاره!
مثلا در همین بازارهای تهران اونایی که تریکو بافیه وقتی به هم میرسن میخوان بگن تو کجا کار میکنی ، میگن صاحب کارت کیه؟ این واژه “صاحب کار”خیلی مسئله مهمیه !یعنی کار، صاحب داره! حالا ما اگر بخواییم کمی این را به مفاهیم خودمون نزدیک بکنیم باید بگیم، آقا صاحب این حرفه کیه؟ اون صاحب کار مهمه! خب صاحب کار یعنی چی؟ مثلا در همون تریکو بافی ، صاحب کار کسی هست که به همه پروسه و فرآیند، هم علم دارد و هم عمل کرده است .
زمانی ما میتوانیم از سایر نیروها استفاده کنیم جهت رسیدن به یک هدف ،که خود اون مدیر حتما باید علم داشته باشه نسبت به اون موضوع! نمیشه که آدم هیچ علمی نداشته باشه ، مثلا اگر ما میخواهیم یک پروژه نفتی را اجرا کنیم ،اگر میخواهیم یه پروژه معدنی را اجرا کنیم، یا یک پروژه ساختمانی را اجرا کنیم ،اگر مبتنی بر مدیریت حرفه ای باشد اون مدیر پروژه و تمام ارکان پروژه، تمام به جز، ، همشون باید به اون فرایند مسلط باشند. باید علم اون کار را داشته باشند .
نمیشه آدم علم یک کاری را نداشته باشد ، بعد بگه من میخواهم مدیریت کنم، بعد میگیم خب حالا چجوری میخواهی مدیریت کنی؟ یعنی چی میخواهی مدیریت کنی؟ میگه ، من به بقیه میگم چی کار بکنند ! خب چطور میخواهی بگویی بقیه چکار کنند وقتی خودت نمیدانی !
از طرفی مدیر حرفه ای کسی هست که بر اکوسیستم مسلط باشه.

+ این تعریف اکوسیستم که میفرمایید چی هست؟ شامل چه مواردی می شود؟

– من شاید یه مثال عینی بزنم شاید بهتر بتونم منظورم رو از اکوسیستم بگویم. یه مثال خیلی ساده کاربردی و واقعی بزنم، شاید بهتر بتوانم منظورم را بگویم: حدود چهل و چهار پنج سال قبل یکی از بستگان ما از شهرستان آمده بود تهران یه عمل جراحی داشت و یک ماه بیمارستان بود. او حرفه اش رانندگی بود، من نمیگم شغلش رانندگی بود چون رانندگی رو واقعا حرفه ای بلد بود . این راننده های قدیمی اینجوری بودند که ماشین رو می فهمیدن یعنی فرآیند خودرو رو میفهمید، موتور می دونست چیه ،گیربکس می دونست چیه، نحوه کارکردشونو میدونست چیه، جعبه فرمون چیه ،جبه دنده چیه، یعنی موقعی که مینشستن پشت ماشین در مسیر حرکتشون اگر یه مسئله ی، برای ماشین پیش می آمد، تشخیص میداد که این مشکل چیه؟ یعنی در حین حرکت متوجه میشد ،این هم اونجوری بود و فوق العاده هم تعلق حرفه ای داشت نسبت به اون رانندگی.
خیلی برایش مهم بود و یکی از حرفه ای گری هاش هم این بود که یه پیکان به قول خودشون سفید یخچلی داشتن ،خیلی کامل بهش میرسید ،مرتب نظافت میکرد ،تمیز میکرد.
چون میگفتش که این محل کسب و کار منه و از طرفی برایش حرفه بود. خب این بعد از این که عمل کرد .بناشد که بعد از یه ماه من اون رو ببرم به مازندران و به شهرستان ساری. اون زمان هم مثلا که من دارم میگم ،سال ۵۸ و ۵۹ ، فقط از جاده هراز میشد رفت .جاده هراز یه جاده باریک و مخصوصا در سربالایی های های تونل امام زاده هاشم پر از دست انداز. خب این هم عمل کرده بود، یه خورده هم وزنش زیاد بود . بخیه اش هم خوب جوش نخورده بود.
من اونوقت شاید ۲۲ سالم بود و نکته جالب اینکه اولا خود او انتخاب کرد که کی اون رو ببره . گفتش که این منو ببره ،چون رانندگیش رو من دیدم، پس انتخاب کرد. ببینید مهم بود که انتخاب کرد !
این بند خدا نشست جلو و منم شروع کردم به رانندگی، بلاخره در طول مسیر واقعا این دست انداز ها رو هم رد کردن خیلی سخت بود یعنی باز هم اتفاق می افتاد که یا ماشین می افتاد توی دست انداز یا من میخواستم رد کنم ،این یک تکون میخورد.
او به من گفت که بزن بغل! بزن بغل! بعد گفتش که ببین! “وقتی که میخواهی رانندگی کنی، در تحت هر شرایطی، تو باید یه جوری رانندگی کنی که من به عنوان مسافر تو ،حتی متوجه نشم تو داری دنده عوض میکنی! یعنی دنده ها میره بالا میاد پایین، من اصلا نباید متوجه بشم !”
تو اگر بناباشه که رانندگی کنی و رانندگی هم حرفه ای هست ،یعنی در واقع داریم مدیریت میکنیم . و اگر بناباشد من هیت تکون بخورم و هی تو ترمز بزنی ،این چه وضع رانندگی کردنه! من گفتم دست انداز هست. گفت : خب باشه

دست انداز هم جزئی از اکوسیستم هست.
اون که نمیگفت اکوسیستم، من به تدریج متوجه شدم که اکوسیستم یعنی چی! الان به این نتیجه رسیدم که اکوسیستم چی هست .
من که نمیتونم بگم آقا این چه وضع جاده است! خب حالا این مسیر و این استراتژی رو انتخاب کردی بری از اینجا ، باید قبلش مطالعه کرده باشی !خودرو هم معلوم هست چیه!یعنی اینها همه یک نکاتی داره و اکوسیستم یعنی این.
حالا اگر بخواهیم بیاییم وسیعتر کنیم ،شامل فرهنگ میشه، آداب میشه، مسایل زیربنایی میشه، شامل اقتصاد میشه، هر چیزی که ما در اون محیط داریم فعالیت میکنیم. یا خود اقلیم هم بخشی از این هست.
حالا شما فرض کنید که در زمستون داری حرکت میکنی میرسی به تونل امام زاده هاشم، یخ بندان داره در زمستون ! یخ بندون رو خب چی کار کنیم؟ و نمیشه بگیریم چرا برف میاد؟ چرا مثلا کوه ریزش کرده؟ خیلی از این اتفاقات میتونه بیافته، منظور من این هستش که در تحت هر شرایط محیط بیرونی و محیط داخلی باید مدیر حرفه ای بر اکوسیستم مسلط باشه ! قبلش میتونه مطالعه کنه، بررسی کنه، تمام جوانب کار رو بسنجه، ولی احتمال داره در مسیر که آدم حرکت میکنه ،یک اتفاقاتی بیافته ،بعد نمیشه که اون مدیره هی قور بزنه چرا اینجوری شد؟ چرا اونجوری شد؟
خوب تورو گذاشتن که بتونی این وسیله رو یا این مجموعه رو برسونی به سرمنزل مقصود، با همین اکوسیستم .یعنی مدیریت وقتی میگیم حرفه هست من دارم بعضی از مولفه هاش رو میگم . احتمال داره یه عده بیان مولفه های دیگر بر آن اضافه بکنن یا کم کنند .
من اینجوری متوجه میشم که مدیریت حرفه ی هم مدیریت استراتژیک هست و هم مدیریت عملیات. حتی این شامل زنان خانه دار، کسی که داره درس میخونه ،بچه ها ،یعنی شامل همه میشه .یعنی هم مفاهیم استراتژیک رو متوجه میشه هم مفاهیم عملیاتی رو متوجه میشه. هم در سطح هست هم در عمق.
اصلا این که ما تصور میکنیم یه عده مدیر استراتژی هستند و یه عده مدیر عملیات هستند ،این تصور، تصور نادرسته! عملیات از دل استراتژی بیرون میاد، استراتژی هم از دل عملیات. یعنی در حین عمل این طوری هست که شما وقتی که دارید حرکت میکنید یه نکاتی به وجود میاد که شما متوجه میشید باید استراتژی رو تغییر بدید. در وهله اول شما باید نگاه استراتژیک داشته باشید ، حالا اگر فکر کردید که نه من فقط اینجا یه مدیر استراتژی هستم و فقط نگاه استراتژیک دارم، خب تو نمیدونی چه استراتژی بزاری، چرا؟ چون در صحنه عمل نیستی.
خب حالا ما داریم راجع به مدیریت پروژه صحبت میکنیم دیگه ،من البته خیلی علاقه دارم که این مفاهم مربوط به مدیریت را، از این حالت لوکس و گلخانه ی و پشت ویترین بیارم بیرون و بتوانم در سطح آهاد جامعه ،خصوصا این جوونها و اونهایی که میخواهند بیایند بالا در سطح کسب و کار قرار بگیرند .
نکته بعدی این است که وقتی ما میخواهیم در محیط کسب و کار در خصوص افراد مختلف صحبت کنیم ،بعضی ها بروکراتیک هستند ، بعضی ها تکنوکرات هستند و بعضی ها “بیزینس من” هستند. من انشالله در جلسه بعدی میتونم باز در بخش همین مدیریت حرفه ای در خصوص مسائل بروکراتیک و تکنیکالی و بیزینسی انشالله صحبت بکنم و یه مقدار این بحث رو ادامه بدهیم انشالله